Tijd heelt niet alle wonden, rouwen is een werkwoord

Doorleven na het overlijden van je partner is moeilijk. Onze maatschappij is gericht op doorgaan, terwijl tijd nemen om erbij stil te staan juist helend kan zijn. Margreeth van der Oord is gecertificeerd mindfulnesstrainer en geeft bijeenkomsten voor vrouwen die een partner zijn verloren. Ze leert hen het verlies te dragen en hun kracht en levensgeluk te hervinden.

‘In onze maatschappij lijkt geen ruimte meer te zijn voor tegenslag’, vertelt Margreeth. ‘Onze cultuur is individualistisch en richt zich op groei en succes. Mensen hebben volle agenda’s, er is veel afleiding, het lijkt te gaan om zoveel mogelijk plezier uit het leven te halen. Ook in de media zien we alleen maar lachende mensen, ook als ze oud of ziek zijn. Het signaal dat daarmee wordt afgegeven, is dat tegenslag gefikst moet worden.’

Hervinden eigen kracht

Maar de realiteit is anders. 85% van de vrouwen geeft vijf jaar na het overlijden van hun partner aan minder gelukkig te zijn. Daarom heeft Margreeth een serie van vijf bijeenkomsten opgezet waarin ze de deelnemers leert om met aandacht en (zelf-)compassie te kijken naar de ervaring van verlies, verdriet en rouw. Het doel is hun innerlijke veerkracht te helpen versterken en herstellen om vanuit een verstevigde basis weer vorm te kunnen geven aan een nieuwe toekomst. Dat sluit goed aan bij de activiteiten van het ministerie van VWS om eenzaamheid bespreekbaar te maken. En om mensen te stimuleren hun problematiek op een eigen manier aan te pakken.

Verdriet mag er niet zijn

‘Een partner die sterft, is voor de meeste mensen vaak een traumatische gebeurtenis. Het proces dat iemand doormaakt, is niet zichtbaar. Verwerking en acceptatie verlopen niet in een lineaire lijn, maar er vormt zich een kluwen in het hoofd. Die uit zich in emoties, gedachten, gevoelens van eenzaamheid, vermoeidheid, niet vooruit kunnen, verlies van zelfvertrouwen en vertrouwen in het leven en soms ook sociale isolatie en lichamelijke klachten. Verdriet mag er niet meer zijn, niet van henzelf of niet (meer) van de mensen om hen heen. Het verdwijnt in de schaduw. Dus zo verliest iemand op elk levensterrein een gevoel van geluk en welzijn.’

De kluwen ontwarren

Het welzijnsgevoel komt rechtstreeks uit de innerlijke systemen van ons brein. Daar bevindt zich ons basisgevoel van veiligheid, voldoening en verbondenheid. Door een ingrijpende gebeurtenis krijgt dat basisgevoel een dreun. En het sympathisch zenuwstelsel laat ons lichaam automatisch in een kramp schieten. ‘Na het verlies van een partner hebben mensen ongeveer twee jaar nodig om de kluwen te ontwarren’, aldus Margreeth. ‘Dat is een periode van overleven. Na die twee jaar komt er vaak ruimte voor vragen als hoe vul ik de rest van mijn leven in, en hoe geef ik vorm aan zingeving? Daarom richt ik mijn programma op vrouwen die ongeveer twee jaar eerder een partner hebben verloren.’

Naar de pijn toegaan

Het programma brengt onder meer helderheid. Deze vrouwen willen wegbewegen van hun verdriet. ‘Dat is normaal, we willen allemaal vluchten voor pijn. Maar om te helen is het nodig dat zij naar die pijn toegaan en die proberen te omarmen, erbij stilstaan; eerlijk durven worden met zichzelf.’ In de bijeenkomsten krijgen de deelnemers handvatten om hun gevoelens en verlangens te observeren, gewaar te zijn, zonder erin verstrikt te raken. En om die heel licht aan te raken met compassie en vergeving.

Moed en kracht

‘Als ze dat doen, komen ze bij een deel van zichzelf terecht waar begrip en vriendelijkheid huist’, vervolgt Margreeth. ‘De neurowetenschap noemt dat het parasympatisch deel, dat een verzorgend, rustgevend en warmend karakter heeft. Vanuit die conditie zijn de deelnemers vaak in staat om pijn en verdriet onder ogen te zien en weer open te staan voor het ontwikkelen van meer positieve emoties. Meer blijdschap te ervaren en dankbaarheid. Dat is de kracht van alle mensen, maar pas als je het zelf ervaart en doorleeft, en er mee oefent weet je dat je daar zelf ook toe in staat bent.’

Ze gebruikt de metafoor van de Japanse parelduiksters die naar donkere dieptes duiken op zoek naar parels. Om zich in het ongewisse te storten is veel moed nodig. Het programma is ook een reis naar hun eigen moed en kracht.

Leven in plaats van overleven

Door de oefeningen leren de vrouwen om weer te leven in plaats van te overleven. ‘Na de heling zijn ze in staat om te groeien. Natuurlijk krijg je dat niet met vijf bijeenkomsten voor elkaar. Daarom geef ik ook thuisoefeningen mee. Mijn programma is werkelijk een andere manier van rouw dan de reguliere gespreksgroepen die er zijn. Ik hoop als neveneffect dat mensen open gaan spreken over hun verdriet een eenzaamheid daarin. En dat ze hun kwetsbaarheid durven tonen. Mens zijn betekent zowel krachtig als kwetsbaar zijn.’

Margreeth geeft bijeenkomsten voor vrouwen na verlies van de partner. De wetenschappelijke basis voor haar programma komt van leraren verbonden aan instituten als Berkeley University, Standford University e.a. Margreeth heeft een intensieve internationale 2-jarige opleiding gevolgd en zich verdiept in trauma en traumatische gebeurtenissen, de effecten daarvan voor het brein en het lichaam en effectieve methodieken tot heling. Ook begeleidt ze individuele particulieren met een terminale ziekte of hun partner.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie op haar website leven-in-aandacht.nl.